علوم ارتباطات اجتماعی
دیباچه: انسان قرن بیست و یکم با بشر اولیه تفاوت بسیاری دارد و باید برای برقراری ارتباط با او، بخصوص ارتباطی با نفوذ و پایدار که با حرف‌ها و تجربه‌های تازه و ناگفته همراه باشد، به هنر و دانش پیچیده علوم ارتباطات اجتماعی مجهز بود. این علم امروزه در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی سراسر دنیا تدریس می‌شود و در کشور ما نیز با دو گرایش روزنامه‌نگاری و روابط عمومی، یکی از رشته‌های گروه آزمایشی علوم انسانی است. گرایش روزنامه‌نگاری گرایش روزنامه‌نگاری نهال تنومندی است که از چشمه‌های هنر و ادبیات، فرهنگ و فلسفه، سیاست و اقتصاد، صنعت و تکنولوژی سیراب می‌شود برای همین دانشجوی این رشته دروس تئوری و نظری مانند مبانی جمعیت‌شناسی، مبانی روانشناسی، مبانی فلسفه، مبانی علم اقتصاد، نظریه‌های ارتباطات اجتماعی واندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم را مطالعه می‌کند همچنین دروسی را که هم جنبه عملی و هم جنبه تئوری دارند مثل اصول و تکنیک‌های تهیه خبر، مصاحبه، گزارش، روش تحقیق، عکاسی خبری، صفحه‌آرایی و ویراستاری را آموزش می‌بیند.
درس‌های این رشته در طول تحصیل :
دروس مشترک در گرایش‌های مختلف علوم ارتباطات:
مبانی جامعه‌شناسی، مبانی جمعیت شناسی، مبانی روانشناسی، مبانی فلسفه، تاریخ و تفکر اجتماعی در اسلام، مبانی تاریخ اجتماعی ایران، آمار مقدماتی ، آمار در علوم اجتماعی ، زبان تخصصی ، اصول علم اقتصاد، روانشناسی اجتماعی، اصول علم سیاست، کلیات حقوق ، حقوق اساسی، روش تحقیق نظری، روش تحقیق عملی، نظریه‌های جامعه‌شناسی، اصول سازمان و مدیریت، سمینار مسائل سیاسی و استراتژی معاصر، اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، مبانی ارتباطات جمعی، ارتباطات بین‌المللی، ارتباطات سیاسی، ارتباطات انسانی، روش‌های بررسی و تحلیل پیام‌های ارتباطی، ارتباطات تصویری، نظریه‌های ارتباطات اجتماعی، گرافیک و صفحه‌آرایی در مطبوعات، فتوژورنالیسم (عکاسی خبری) ، تکنولوژی چاپ و نشر، تجزیه و تحلیل برنامه‌های رادیو و تلویزیون، افکار عمومی و وسایل ارتباط جمعی، ارتباطات در جهان سوم، حقوق ارتباط جمعی، شیوه نگارش فارسی در مطبوعات.
دروس تخصصی گرایش روزنامه‌نگاری:
اصول روزنامه‌نگاری ، روزنامه‌نگاری عملی ، ویراستاری و مدیریت اخبار، روزنامه‌نگاری تخصصی، تاریخ روزنامه‌نگاری، نقد، تفسیر و مقاله در مطبوعات. گرایش روابط عمومی کارشناس خوب روابط عمومی برخلاف ذهنیت عامه مردم سعی در پنهان ساختن اخبار بد ندارد همچنین وظیفه‌اش در بسط اطلاعاتی که مستقیماً از سطوح بالاتر سازمان می‌گیرد، خلاصه نمی‌شود. بلکه کارشناس روابط عمومی یک مشاور است که جریان دو طرفه ارتباطی را بین سازمانی که برای آن کار می‌کند و مخاطبانش میسر می‌سازد و بر این اعتقاد است که رمز موفقیت یک برنامه مؤثر روابط عمومی، قابلیت انتقال پیام صحیح از راه صحیح، در زمان مطلوب و به فرد صحیح است. در واقع کارشناس روابط عمومی از یک سو وظیفه آگاه کردن، خبر دادن و مطلع کردن مردم از مقاصد مدیریت سازمان را بر دوش دارد و از سوی دیگر مسؤولیت ارائه مشورت‌های کارشناسانه با مدیریت مؤسسه در مورد طرز تفکر مردم و گروه‌های مورد توجه آن حوزه و تجزیه و تحلیل افکار عمومی و بررسی جامعه‌شناختی گرایش‌ها و طرز تفکرهای مردم بر عهده او است.
دروس تخصصی گرایش روابط عمومی:
اصول روابط عمومی ، مدیریت و روابط عمومی، روابط عمومی عملی ، تکنیک‌های روابط عمومی، اقناع و تبلیغ ، ارتباط با مطبوعات، ارتباطات شفاهی.
توانایی‌های لازم :
دانشجوی روزنامه‌نگاری باید دارای دوازده خصیصه باشد که این خصایص عبارتند از:
1ـ داشتن ذوق و استعداد نویسندگی 2ـ کنجکاوی، تیزبینی و نکته‌سنجی 3ـ داشتن ضریب هوشی بالاتر از متوسط جامعه 4ـ توانایی جوشش با طبقات مختلف مردم 5ـ صبر و حوصله زیاد 6ـ داشتن توانایی جسمی و روانی برای دوندگی‌های اضطراری 7ـ قدرت تفکر سریع 8ـ عشق به کار خبری 9ـ مؤمن به رعایت اصول اخلاقی و داشتن تقوا 10ـ نداشتن خودبینی، غرور و تکبر، انزواجویی، ساده‌لوحی، تعصب فکری، فضل فروشی، گزافه گویی و تندخویی 11ـ داشتن توانایی‌های ارتباطی 12ـ داشتن حافظه‌ای بیش از حد متوسط جامعه. (برای مصاحبه) البته به ندرت ممکن است فردی از تمامی این خصایص برخوردار باشد و هدف از تجسم فردی با ویژگی‌های دوازده‌گانه فوق، صرفاً ترسیم تصویری ایده‌آل از یک روزنامه‌نگار است. ویژگی‌هایی که هر روزنامه‌نگار باید کوشش کند تا در حد امکان به آن‌ها دست یابد. دانشجوی روابط عمومی نیز علاوه بر ویژگی‌های لازم برای یک روزنامه‌نگار باید از توان تجزیه و تحلیل بالا، قدرت ریسک، توان کارهای اجرایی و قدرت سخنوری برخوردار باشد.
موقعیت شغلی در ایران :
براساس آمار ارائه شده در فصلنامه "رسانه" از سال 1351 تا 1373 حدود یک هزار نفر دانشجوی علوم ارتباطات، فارغالتحصیل شده‌اند و از این تعداد تنها 60 نفر در مطبوعات مشغول به کار هستند و 940 نفر بقیه به مشاغل غیرمطبوعاتی اشتغال دارند. بدون شک عوامل بسیاری در این مسأله نقش داشته‌اند اما یکی از مهمترین دلایل این است که تعدادی از دانشجویان در طی سال‌های فوق، رشته علوم ارتباطات را بدون شناخت لازم و از سرناچاری یا به طوری اتفاقی انتخاب کرده‌اند، در نتیجه آمادگی و توانایی لازم را برای حضور در مطبوعات نداشته‌اند از سوی دیگر وابستگی اکثر مطبوعات آن دوران به ارگان‌های دولتی و شرایط دشوار استخدام، عامل مهمی در عدم حضور فارغ‌التحصیلان این رشته در شغل‌های مربوط بوده است. البته در حال حاضر با توجه به تعدد و تنوع مطبوعات و خبرگزاری‌ها، اکثر فارغ‌التحصیلان این رشته جذب بازار کار می‌شوند. فرصت‌های شغلی فارغ‌التحصیلان روابط عمومی نیز در حال حاضر بهتر شده است چون زمانی کار روابط عمومی سازمان‌های دولتی مساوی با شیرینی دادن در جشن‌ها و پلاکارد زدن و عرض تسلیت دادن در زمان سوگواری‌ها بود اما امروزه مردم انتظارات بسیاری از روابط عمومی سازمان‌ها دارند و مایلند آن‌ها را در جریان آخرین اطلاعات و اخبار درون سازمانی قرار دهند و نظرات و دیدگاه‌هایشان را به گوش مسؤولین سازمان‌ها برسانند؛ کاری تخصصی که از عهده هر فردی برنمی‌آید و به همین دلیل سازمان‌ها ترجیح می‌دهند که از فارغ‌التحصیلان روابط عمومی برای کار در این بخش مهم و حیاتی بهره ببرند.
منبع: کتاب آشنایی با رشته های دانشگاهی سازمان سنجش آموزش کشورتالیف خانم فیروزه سودایی ونرم افزار سامان رشته ی سازمان سنجش